دندان دراوردن نوزادان و کودکان
دندان دراوردن مرحله حساسی است که نخستین مجموعه از دندان‌های کودک یعنی دندان‌های شیری شروع به بیرون زدن از لثه می‌کند. مراقبت از دندان‌های شیری باید به محض جوانه زدن نخستین دندان شروع شود. سلامت دندان‌ها بخش مهمی از سلامت عمومی نوزاد را تشکیل می‌دهد.
دندان در آوردن دورانی دشوار است هم برای نوزادی که درد را تحمل می‌کند و هم برای والدینی که شاهد رنج کشیدن فرزند دلبندشان هستند. نوزاد مدام گریه می‌کند، آب از دهانش سرازیر است و بدخلق و آشفته است. ناراحتی دندان دراوردن خواب کودک را نیز مختل می‌کند. با این حال اکثر نوزادان دوران دندان دراوردن را بدون تحمل علائم ناراحت کننده پشت سر می‌گذارند. اما اگر فرشته کوچکتان از علائم آزاردهنده رویش دندان رنج می‌برد، با رعایت توصیه‌های ذکر شده در این مقاله می‌توانید این دوران را راحت‌تر و بدون روبرو شدن با مشکلات قابل توجه و کج خلقی قرزندتان پشت سر بگذارید.
برنامه درآمدن دندان
نخستین دندان معمولاً در ۶ ماهگی درمی‌آید. سرعت درآمدن دندان‌های تمام نوزادان یکسان نیست، بنابراین اگر اولین دندان فرزندتان در سه ماهگی درآمد یا بالعکس تا ۱۲ ماهگی اثری از جوانه زدن دندان نبود، نگران نشوید. دو دندان پیشین فک پایین (نیش مرکزی) معمولاً اولین دندان‌هایی هستند که از لثه بیرون می‌زنند. پس از آن دو دندان پیشین فک بالا درمی‌آید. تمام ۲۰ دندان شیری اکثر بچه‌ها تا سن سه سالگی درمی‌آید. افتادن دندان‌های شیری در بازه سنی ۳ تا ۵ سالگی رخ می‌دهد تا فضا برای رویش دندان‌های دائمی ایجاد شود.
مدت زمان ناراحتی ناشی از دندان در آوردن
کودکان معمولاً از چند روز قبل از بیرون زدن دندان از خط لثه دچار مقداری ناراحتی می‌شوند که البته شدت آن در میان تمام کودکان یکسان نیست. برخی نوزادان هنگام حرکت دندان در بافت‌های عمقی لثه بیشتر با علائم آزاردهنده مواجه می‌شوند. درآمدن دندان آسیا به دلیل شکل خاص آن از رویش بقیه دندان‌ها ناراحت کننده‌ها است.
علائم دندان دراوردن
احتمالاً شما نمی‌توانید دندان در حال رویش را ببینید، اما نوزاد دندان دراوردن را حس می‌کند و نشانه‌های درآمدن دندان را بروز می‌دهد. در ادامه نشانه‌ها و علایم دندان دراوردن را توضیح می‌دهیم.
گاز گرفتن بیش از معمول
نوزاد هر چیزی که در دسترسش باشد از قاشق پلاستیکی گرفته تا اسباب‌بازی یا سینه مادر را گاز می‌گیرد. هر چند کودک بیش از هر چیزی به جویدن اشیاء پلاستیکی سفت علاقه نشان می‌دهد. البته لوازم متنوعی از اسباب‌بازی‌های گوناگون وجود دارد که مخصوص دندان در آوردن طراحی شده‌اند.
ترشح بیش از اندازه آب دهان
سرازیر بودن آب دهان نوزاد تازه متولد شده طبیعی است، چون نوزاد هنوز در حال یادگیری بلعیدن آب دهان است. در روزهای قبل از دندان دراوردن ترشح آب دهان دوباره شروع می‌شود و در بعضی موارد اصلاً متوقف نمی‌شود، چون بدن در این دوران آب دهان زیادی را برای لغزنده کردن لثه‌های برآمده و حساس تولید می‌کند.
بدخلق شدن کودک به ویژه شب‌ها
علائم دندان دراوردن باعث می‌شود نوزادی که مانند فرشته‌ها شب تا صبح را در کمال آرامش می‌خوابید، چند بار در شب بیدار شود و گریه کند. نوزاد غالباً در ساعات آرام شب که چیزی حواسش را پرت نمی‌کند، درد دندان دراوردن را بیشتر حس می‌کند.
اختلال‌های الگوهای خواب
نوزاد معمولاً به دلیل ناراحتی دندان دراوردن کمتر می‌خوابد، صبح‌ها زودتر بلند می‌شود و همه را بیدار می کند تا با او همدردی کنند!
تب، حساسیت پوستی، سرفه و اسهال
اگر چه برخی پزشکان موافق نیستند، اما بسیاری از مادران در روزهای قبل از درآمدن دندان متوجه تب خفیفی (زیر ۱۰۰ درجه) فرزندانشان می‌شوند. به علاوه چون بزاق بیشتری دور دهان می‌ریزد، حساسیت و ساییدگی پوستی مشاهده می‌شود، همچنین کودک به علت جمع شدن آب دهان در عقب گلو سرفه می‌کند. برخی کودکان حتی دچار اسهال و حساسیت به پوشک می‌شوند.
کاهش اشتها
نوزادی که از درد دندان دراوردن رنج می‌برد، معمولاً میلی به غذا خوردن ندارد، به خصوص این که غذا نقاط دردناک و حساس لثه را تحریک می‌کند. سعی کنید تا جایی که می‌توانید علی‌رغم میل کودک به او غذا بدهید. چنانچه مصرف کالری فرزندتان کاهش چشمگیری داشت، حتماً با پزشک تماس بگیرید.
کشیدن گوش‌ها و مالیدن چانه و گونه‌ها
نوزادان معمولاً راه‌های موثری برای تسکین خود پیدا می‌کنند، که یکی از آنها ماساژ دادن است. نوزاد با کشیدن و مالش دادن اطراف فک فشار متقابلی را ایجاد می‌کند که درد و ضربان را تا حدی آرام می‌کند.
توصیه‌هایی برای آرام کردن درد لثه‌های کودکان
توصیه‌های زیر به آرام‌تر کردن فرزندتان و تسکین علائم دندان دراوردن کمک می‌کند:
- مالش دادن لثه‌های کودک
- با انگشت تمیز یا پارچه مرطوب لثه‌های کودک را ماساژ دهید. سرما و فشار ناراحتی را تسکین می‌دهد.
- حلقه دندان‌گیر در اختیار کودک قرار بدهید
- کودک با استفاده از حلقه دندان‌گیر ساخته شده از لاستیک سفت می‌تواند به لثه‌ها فشار وارد کند. حلقه‌های مملو از مایع توصیه نمی‌شود، چون ممکن است با وارد شدن فشار ناشی از جویدن حلقه بشکند و به کودک آسیب بزند.
- غذا و حلقه دندان گیر را سرد نگه دارید، نه منجمد
- دستمال سرد یا حلقه دندان گیر خنک درد کودک را تسکین می‌دهد. اگر کودک می‌تواند غذای جامد بخورد، خوردن خوراکی‌های خنک مانند پوره سیب یا ماست را دوست خواهد داشت. با این حال توصیه می‌کنیم حلقه دندان‌گیر را منجمد نکنید، چون سرمای بیش از حد بیش از آن که لثه را التیام دهد به آن آسیب می‌زند.
آب دهان را پاک کنید
ترشح مداوم آب دهان بخشی از فرایند دندان دراوردن است که دهان را مرطوب نگه می‌دارد و اجازه می‌دهد دندان بدون آسیب زدن به لثه از آن خارج شود. اما زیاد بودن بزاق پوست نوزاد را تحریک می‌کند. بنابراین آب دهان ریخته شده روی چانه نوزاد را با دستمال تمیز پاک کنید.
کنترل درد دندان دراوردن
اگر کودک بیش از حد بدخلق و بهانه‌گیر شده است، می‌توانید برای تسکین درد استامینوفن (تایلنول یا تمپرا) یا ایبوپروفن (ادوایس یا مورتین) به او بدهید. به هیچ وجه استیل سالیسیلیک اسید یا آسپرین (ASA) به کودک ندهید.
از کرم‌های دندان دراوردن غیرتجویزی استفاده نکنید
اگر پزشک نوع خاصی از لوسیون را توصیه نکند، از داروهای مخصوص دندان دراوردن که مستقیماً روی لثه‌ها زده می‌شود، استفاده نکنید؛ چون ممکن است کودک دارو را ببلعد و گلویش بی‌حس شود. بی‌حس شدن گلو رفلاکس عادی گگ را مختل می‌کند. به علاوه ممکن است لوسیون با بزاق پاک شود و هیچ اثری نداشته باشد.
