آبسه دندان کیسه‌ای حاوی مایعات چرکی است که می‌تواند در قسمت‌های مختلف دندان در نتیجه‌ی عفونت باکتریایی ایجاد شود. آبسه دندان باعث درد متوسط تا شدید می‌شود که گاهی می‌تواند در گوش یا گردن منتشر شود. اگر آبسه دندان درمان نشود می‌تواند به یک وضعیت جدی و تهدیدکننده تبدیل شود. در ادامه اطلاعاتی در مورد انواع مختلف آبسه‌های دندانی و نحوه تشخیص آن‌ها و اینکه در کل آبسه دندان چیست ؟ ارائه می‌گردد.
علائم آبسه دندان کودک
آبسه دندان شیری علائم زیر را دارد:
- احساس گزگز و درد
- پدید آمدن قرمزی و تورم در یک طرف دندان در لثه
- احساس درد در ناحیه زیرگوش
- ایجاد تورم در غدد گردن
- تورم صورت در نواحی لثه ای که متورم شده است.
- دردی شدید یا تپنده
- حساس شدن دندان به گرما و سرما
- تب
- بوی بد دهان
دلایل آبسه کردن دندان کودک
آبسه دندان عارضه ای است که بر اثر عفونت شدید دندان به وجود می آید.زمانی که دندان پوسیده می شود اگر عفونت نیز پیدا کند،عفونت به تدریج در اطراف ریشه دندان گسترش می یابد و در صورتی که درمان نشود به رگ های خونی می رسد و تشدید می شود.عفونت ها به تدریج درون یک کیسه انباشته خواهند شد و ایجاد آبسه می کنند.
انواع عفونت و آبسه دهانی
دو نوع اصلی عفونت و آبسه دهان عبارت از عفونت و آبسه پریودنتال (لثه‌ای) و عفونت و آبسه پری اپیکال (ریشه دندان) است.
عفونت و آبسه پریودنتال (لثه‌ای)
عفونت و آبسه پریودنتال در نتیجه ایجاد عفونت در فاصله بین یک دندان و لثه ایجاد می‌شود.
این نوع عفونت و آبسه زمانی مشاهده می‌گردد که عفونت باکتریایی باعث وارد شدن آسیب به لثه و بافت‌های نگهدارنده ریشه دندان در دهان شود.
به این ترتیب ممکن است این بافت‌ها استحکام خود را از دست داده و از روی دندان کنار روند.
این عفونت اغلب زمانی ایجاد می‌شود که ذرات مواد غذایی در فاصله بین دندان و لثه گیر بیفتد.
علاوه بر این حفره‌های پریودنتال (لثه) ممکن است به صورت تصادفی در هنگام درمان دندانپزشکی ایجاد شده و باعث تشکیل عفونت و آبسه شود. عفونت و آبسه دهان (دندان و لثه)در مواردی که فقط بر روی بافت لثه تاثیر گذاشته و دندان و بافت‌های پریودنتال را تحت تاثیر قرار ندهد، در اصطلاح عفونت و آبسه جینجیوال نامیده می‌شود.
عفونت و آبسه پری اپیکال (ریشه دندان)
عفونت و آبسه پری اپیکال داخل دندان ایجاد شده و ریشه‌های دندان را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد.
به این ترتیب این نوع خاص از عفونت و آبسه زمانی ایجاد می‌شود که باکتری به دندان از طریق پوسیدگی ایجاد شده در مینای آن نفوذ کرده و ناحیه پالپ داخل دندان را تحت تاثیر خود قرار دهد. این باکتری‌ها در ادامه به سمت بافت استخوانی اطراف دندان حرکت کرده و باعث تشکیل عفونت و آبسه در این ناحیه از بدن می‌شوند.
کشیدن دندان آبسه و عفونت کرده
در صورتی که نتوان دندان شیری را از طریق عصب کشی بازیابی کرد احتمالا دندانپزشک کودک دندان را می کشد و چرک داخل عفونت و آبسه را برای از بین بردن عفونت خارج می کند.در ادامه از روش های مناسبی برای برداشتن تمام بافت های نرم آسیب دیده در دندان استفاده می کند.به این ترتیب کشیدن دندان و تمیز کردن نواحی اطراف آن می‌تواند باعث بهبود مشکل برای بیمار شود.
خطرات درمان نشدن آبسه دندان کودک
خطرات عدم درمان آبسه دندان کودکان، تنها مختص به آسیب دیدن دندان دائمی که در آینده در دهان کودک رشد خواهد کرد نیست، بلکه در صورت نادیده گرفتن آن، عفونت ایجاد شده در دندان، در فضاهای سر و صورت منتشر خواهد شد. شاید آبسه دندان کودکان در مراحل اولیه یک بیماری خطرناک محسوب نشود و درمان آن بسیار سریع و راحت انجام شود، اما در صورتی که به حال خود ر‌ها شود، شاید حتی زندگی کودک بیمار را به علت منتشر شدن عفونت در سراسر بدنش به خطر بیندازد.
به هر صورت، اگر به محض پی بردن به وجود آبسه در دندان کودک، برای انجام درمان به دندانپزشک کودکان مراجعه نمایید . در اینصورت هم درد آن به شدت کاهش خواهد یافت و هم خطرات و عوارض آن دیگر اتفاق نخواهد افتاد. در صورتی که ریشه‌ی عفونی داخل دهان بیمار باقی بماند:
- کودک ترشحات ناشی از عفونت ریشه دندان را همراه با غذای خود می‌بلعد.
- عفونت ریشه‌ی دندان مرتباً توسط جریان خون وارد بدن کودک می‌شود.
- در این حالت ریسک ابتلا به بیماری‌های روماتیسمی مفصلی و قلبی، در آینده‌ی کودک افزایش می‌یابد.
- تحت تأثیر قرار دادن جوانه‌ی دندانهای دائمی
- ایجاد یک سری آنومالی‌های ساختاری در مینای دندانهای دائمی، پس از رویش دندان (این آنومالی‌های ساختاری تنها به دلیل مجاورت عفونت ریشه‌ی دندانهای شیری با جوانه‌ی دندانهای دائمی اتفاق می‌افتد.)
پیشگیری از آبسه دندان کودکان
برای پیشگیری از پدیدآمدن آبسه در دندان کودک و جلوگیری از عفونت حتما کارهای زیر را انجام دهید:
- رعایت بهداشت دهان دهان و دندان
- مسواک زدن مرتب دندان ها
- استفاده از دهان شویه به صورت مرتب
- کاهش مصرف مواد غذایی حاوی قند و نشاسته(کربوهیدرات ها باعث افزایش رشد میکروب و باکتری در دهان می شوند.)
خطرهای آبسه دندان در کودکان
اگر ریشه عفونی داخل دهان بیمار باقی بماند عوارض زیر ممکن است رخ دهد:
- کودک ترشحات ناشی از عفونت ریشه دندان را همراه با غذای خود می بلعد.
- عفونت ریشه دندان توسط جریان خون وارد بدن کودک می شود.
- ریسک ابتلا به بیماری های روماتیسمی مفصلی و قلبی در آینده کودک افزایش می یابد.
- تحت تأثیر قرار دادن جوانه ی دندان های دائمی
ایجاد یک سری آنومالی های ساختاری درمینای دندان های دائمی پس از رشد(این آنومالی های ساختاری تنها به دلیل مجاورت عفونت ریشه ی دندان های شیری با جوانه ی دندان های دائمی اتفاق می افتد.)
نحوه درمان آبسه دندان کودکان
آبسه لثه کودکان را تنها با مراجعه به دندانپزشک می توان درمان کرد.دکتر دندانپزشک کودک معمولا برای رفع این مشکل لثه کودک را جراحی می کند.برای این کار دندانپزشک لثه را می شکافد و چرک هایی که در آن ناحیه جمع شده اند را تخلیه می کند.گاهی اوقات برای درمان آبسه دندان کودک،دندانپزشک ناچار می شود دندان را بکشد.اگر دندان کشیده شود یا چرک آبسه از طریق شکاف لثه تخلیه شود در هر دو صورت پیش از عمل بی حسی موضعی انجام خواهد شد و به جز در مواقع خاص نیازی به بیهوشی نیست.برای از بین رفتن کامل عفونت در دهان دکتر معمولا مصرف یک دوره کامل آنتی بیوتیک تجویز می کند.
دوبار در روز مسواک بزنید هم چنین قبل از خواب و هنگام بیدار شدن به طور مرتب از دهانشویه استفاده کنید.این کار باعث می شود زخم بهبود یابد و مجددا آبسه تشکیل نشود.با توجه به وضعیت قرار گرفتن ریشه های دندان،بافت اطراف آن و هم چنین سن کودک دو طرح درمانی برای درمان آبسه دندان کودکان پیشنهاد می شود:
- پالپوتومی (برداشتن عصب تاج دندان)
- پاپکتومی (برداشتن عصب ریشه دندان)
- خارج کردن دندان شیری آسیب دیده
اگر بافت های اطراف ریشه ی دندان آسیب جدی ببیند دندان مذکور باید حتما از دهان کودک خارج شود.
نکات مراقبتی برای تسریع در درمان آبسه دندان کودک
برای تسریع درمان آبسه دندان کودک، رعایت نکات زیر می‌تواند مفید باشد:
- برای جلوگیری از پوسیدگی، از بهداشت دهان و دندان کودکتان اطمینان حاصل کنید.
- از کودک خود بخواهید چهار بار در روز دندانهای خود را با خمیر دندان حاوی فلوراید و یک مسواک با مو‌های نرم مسواک بزند و خودتان بر مسواک زدن وی نظارت کامل داشته باشید .
- نوشیدن آب حاوی فلوراید از پوسیدگی دندان در حدود ۲۵ درصد از کودکان و بزرگسالان جلوگیری می‌کند.
- نخ دندان کشیدن نواحی بین دندانها می‌تواند از بیماری‌های لثه و پوسیدگی های بین دندانی جلوگیری کند.
- سلامت دهان و دندان کودک خود را به طور مرتب توسط دندانپزشک کودکان ارزیابی کنید.
- از دادن بیش از حد غذا و نوشیدنی‌های شیرین مخصوصا نوشابه های گازدار ، به کودک خودداری کنید.
- یک رژیم غذایی متعادل با تمام سبزیجات و میوه‌ها فراهم کنید.
- از دهانشویه مناسب کودک استفاده کنید.
تشخیص آبسه دندان کودک
اولین علامت آبسه دندان در کودکان ایجاد یک برآمدگی قرمز در اطراف لثه دندان کودک است.بنابراین برای تشخیص این که آیا دندان کودکتان دچار آبسه شده است یا نه ابتدا به دنبال یک برآمدگی قرمز در اطراف لثه دندان بگردید سپس به آرامی آن برآمدگی را با نوک انگشت تان لمس کنید و ببینید آیا حالت اسفنجی و نرم پیدا کرده است.اگر چنین چیزی پیدا کردید یعنی انبوهی از چرک و عفونت در آن ناحیه از دندان شما جمع شده است.در این حالت چون کودک درد زیادی را متحمل می شود ممکن است بر اثر شدت گرفتن درد به آن ناحیه آسیب بزند.به محض دیدن این علامت حتما به متخصص دندانپزشکی کودکان مراجعه کنید و مسکن هایی که تجویز می کند را به کودک خود بدهید.برای کاهش درد کودک به هیچ عنوان از بی حس کننده موضعی از جمله دانه میخک استفاده نکنید.
دهان کودکتان را مرتب با محلول آب نمک شست و شو دهید.این کار باعث می شود دمل ایجاد شده بترکد و چرک تخلیه شود.برای کاهش درد تا زمان رسیدن به پزشک و انجام اقدامات درمانی مفید می توانید از کیسه آب گرم استفاده کنید.معمولا کودکان نمی توانند شرایط و حالت دردناک خود را به درستی توصیف کنند به همین علت ممکن است عفونت در دندان هایشان ریشه بدواند.برای پیشگیری از بروز این اتفاق بهتر است کودک را مرتب نزد دندانپزشک ببرید تا دندان هایش را معاینه کند و در صورتی که مورد مشکوکی مشاهده شد درمان سریعا انجام شود.
زمان مراجعه به پزشک برای درمان آبسه دندان کودک
علائمی که نشان می‌دهد باید به پزشک برای درمان آبسه کودک مراجعه کنید:
- تب
- حالت تهوع یا استفراغ
- قرمزی یا تورم مداوم
- مشکل در تنفس
- چشم متورم یا دردناک یا مشکلات بینایی ناگهانی
- تورم بیش از حد در دهان
مراقبت از آبسه دندان در منزل:
دندانپزشک کودک ممکن است داروهایی برای معالجه عفونت ،درد،تب و قرص های فلوراید برای جلوگیری از پوسیدگی دندان تجویز کند.والدین باید تمام دستورالعمل های مربوط به این دارو را دنبال و اجرا کنند.اگر به کودک خود آنتی بیوتیک می دهید مطمئن شوید تمام داروها را تا روز آخر برای از بین بردن عفونت مصرف کند.حتی اگر کودک شما علامتی ندارد روند دارو دادن را ادامه دهید.مسواک زدن و استفاده از نخ دندان را نیز به کودک خود آموزش دهید.
چند بار در روز به مدت ۲۰ دقیقه از کیسه یخ استفاده کنید.این کار موجب کاهش درد و تورم دندان و لثه می شود.برای تهیه ی کیسه یخ،مکعب های یخ را در یک کیسه پلاستیکی قرار دهید.قسمت بالای آن را مهروموم کنید تا آب از آن خارج نشود.کیسه را قبل از قرار دادن روی پوست کودک داخل یک حوله یا پارچه نازک و خشک بپیچید.
از کودک خود بخواهید دهانش را با آب نمک گرم بشوید.این موضوع به کاهش تحریک،تورم لثه و درد کمک می کند.به کودکتان آموزش دهید آب نمک را از دهانش بیرون بریزد و آن را نبلعد.کودک را همراهی کنید تا بهداشت دهان و دندان خود را به خوبی رعایت کند.دندان های کودکتان را مسواک بزنید یا از وی بخواهید حداقل دو بار در روز دندان هایش را مسواک بزند.برای کودکتان خمیر دندان حاوی فلوراید و مسواک با رشته های نرم تهیه کنید.در مناطقی که دسترسی به دندان دشوار است مانند دندان های پشت دهان به کودک خود کمک کنید.
از کودک خود بخواهید از یک رژیم غذایی سالم پیروی کند و وعده های غذایی مختلفی به وی پیشنهاد دهید.رژیمی که شامل غذاها و نوشیدنی های شیرین یا بیش از حد قنددار نباشد.
